Rodzice i dzieci – pokoleniowe konflikty i ich konsekwencje. W pra­cy od­wo­łaj się do: Antygony Sofoklesa, in­ne­go utwo­ru li­te­rac­kie­go oraz wy­bra­nych kon­tek­stów.

Autor: Grzegorz Paczkowski

Konflikty, jakie zachodzą pomiędzy przedstawicielami poszczególnych pokoleń są rzeczą znaną od początku ludzkości. Przedstawiciele starszeństwa zawsze mają inne podejście do życia niż młodzi, są ostrożniejsi, bardziej zachowawczy, mają mniej siły, ale więcej doświadczenia. Młodzi są zachłanni i pragną czerpać z uroków życia pełnymi garściami. nie zawsze jednak dostrzegają niebezpieczeństwa i pułapki, jakie zastawia na nich życie. Dopiero z połączenia tych dwóch pierwiastków może powstać życie w zupełności szczęśliwe, jednak do takiej zgody rzadko dochodzi. 

Antygona Sofoklesa to antyczna starogrecka tragedia, która opowiada katastrofalne losy rodu Labdakidów. Król Edyp robił wszystko, by zapobiec wypełnieniu się tragicznej przepowiedni, a jednak doprowadził właśnie do jej wypełnienia – zabił swojego ojca oraz poślubił własną matkę, z którą miał czworo dzieci: Polinejkesa, Eteoklesa, Ismenę oraz Antygonę. Dwóch braci zginęło w bratobójczej walce, natomiast Ismena osunęła się w mrok konformizmu i uległości wobec nowego władcy, Kreona, który był ich wujem, a który zakazał pogrzebania ciała Polinejkesa, jako rzekomego zdrajcy narodu tebańskiego.

Takiej zniewagi nie mogła jednak znieść Antygona, która pragnęła zastosować się do prawa boskiego i oddać ostatni hołd ukochanemu bratu. Pochowała go, mimo iż wiedziała, że grozi za to kara śmierci. Została aresztowana, lecz w więzienne celi sama odebrała sobie życie, nie chcąc, by tak hańbiący wyrok został wykonany przez urząd tebański. Jest to bardzo zawikłana historia nie tylko pod względem fabularnym, lecz także emocjonalnym.

Trudno nie stanąć za Antygoną, jednak wyrozumiałość każe również być wyrozumiałym wobec Ismeny, która po prostu nie odnalazła w sobie takiej odwagi jak siostra. Nie jest to klasyczny przykład konfliktu pomiędzy rodzicami a dziećmi, jednak historia jest bardzo znacząca jeśli chodzi o model przedstawiania tego rodzaju spraw w późniejszej literaturze. 

Molier w swoim Skąpcu przedstawił w krzywym zwierciadle rodzinę Harpagona, tytułowego skąpca i chciwca. Był to człowiek do tego stopnia opętany żądzą posiadania pieniędzy, że mimo bycia arystokratą i posiadania dużej fortuny zmuszał siebie i swoją rodzinę do życia w pustelniczych warunkach. Swojej córce odmawiał posagu czym skazywał ją na kiepskie małżeństwo lub jego brak, a także hańbę w wyższych sferach. Dodatkowo konkurował z własnym synem o pannę, która z kolei swoim posagiem mogłaby zasilić jego kasę.

Gdy zaginęła szkatuła z jego oszczędnościami, w pierwszej kolejności oskarżył o kradzież swoje dzieci. Jego syn, Kleant, wykorzystał tę sytuację do zaszantażowania ojca i zmuszenia go do ustępstw w sprawach spadku i rozdysponowania majątku na dzieci. Harpagon jednak sam w sobie nie zmienił się na jotę. Konflikt rodzinny ze Skąpca może być dla nas ostrzeżeniem, czy przypadkiem zbyt dużą estymą nie darzymy w życiu pieniędzy i dóbr materialnych. 

Tango Sławomira Mrożka to chyba najsłynniejsze polskie dzieło na temat konfliktu pokoleń. Autor postanowił go jednak odwrócić i sprawić, by to starsi mieli cechy młodych, a młody Artur – cechy starszych. Artur pragnie powrotu do tradycyjnego modelu rodziny, ponieważ uważa, że nie może się harmonijnie rozwijać w domu owładniętym przez anarchię. Jego rodzice, Stomil i Eleonora, to dwójka buntowników, którzy nie wyrośli ze swojego buntu. Tak samo jest z babcią Eugenią oraz młodą Alą, w której zakochuje się Artur.

Dramat kończy się fatalnie, ponieważ młodzieńcowi nie udaje przywrócić tradycyjnego porządku w domu i zostaje zamordowany przez Edka, symbolizującego witalność, brutalność i przemoc. Jest to metafora tego, że jeśli dojdzie do zachwiania wartości i porządku moralnego na bardzo podstawowym poziomie, jakim jest rodzina, może dojść do upadku społecznego i przejęcia władzy przez różnego rodzaju totalitaryzmy. 

Dodaj komentarz