Motyw podróży to jeden z najpopularniejszych i najczęściej wykorzystywanych motywów w literaturze każdej epoki. Podróże kształcą, jak mówi stare porzekadło, więc w ich trakcie jesteśmy w stanie nauczyć się wiele nie tylko o otaczającym nas świecie, lecz także o nas samych. Dlatego wielu literatów posyła bohaterów swoich dzieł w wielkie podróże, by ci mogli zmienić swoją perspektywę i na tej podstawie zmienić siebie samych, dojrzeć, stać się mądrzejszymi i dokonać wielkich rzeczy.
Spis treści
Motyw podróży w Małym Księciu Antoine’a de Saint Exupery’ego
W powiastce filozoficznej autorstwa Antoine’a de Saint Exupery’ego, pt. Mały Książę, głównym bohaterem jest sześciolatek, który opiekuje się całą niewielką planetą. Na planecie pojawia się Róża, piękny kwiat, który fascynuje chłopca, lecz który z czasem pragnie coraz więcej uwagi oraz poświęcenia. Róża mawia chłopcu, że tak wygląda miłość, a on nie będąc co do tego przekonanym, postanawia wyruszyć w podróż po kosmosie, by przekonać się o tym, jak jest naprawdę. Odwiedza kolejne planety, lecz spotyka wyłącznie zakompleksionych i skupionych na sobie dorosłych, którzy sami nie znają życia, więc nie są w stanie wytłumaczyć chłopcu najprostszych o nim prawd.
Dopiero na Ziemi Mały Książę spotyka Pilota, który pomimo dorosłości zachował dziecięcą wyobraźnię, oraz Lisa, który jako jedyny jest w stanie mu wytłumaczyć, na czym polega prawdziwa przyjaźń. Mały Książę jest mocno rozgoryczony nabytą wiedzą, ponieważ nie zgadza się ona z tym, co sam myślał o wiecie, lecz mimo wszystko uważa ją za cenną gdyż dzięki niej mógł dojrzeć i dowiedzieć się więcej o swoich uczuciach.
Motyw podróży w Kordianie Juliusza Słowackiego
Tytułowy bohater najsłynniejszego dramatu Juliusza Słowackiego, był w młodości egzaltowanym poetą romantycznym, osobnikiem, dla którego porywy emocji i uczuć stanowiły kwintesencję istnienia ludzkiego. Było to bardzo mylące, ponieważ, kiedy został odrzucony przez miłość swojego życia, stanął na krawędzi zapaści psychicznej i próbował odebrać sobie życie. Kiedy doszedł do siebie postanowił wyruszyć w podróż po Europie, by skonfrontować swoje młodzieńcze ideały z rzeczami, które naprawdę są dla ludzi najważniejsze. Okazuje się przynieść to bardzo gorzkie skutki.
Kordian z każdym etapem swojej wędrówki jest coraz bardziej rozgoryczony. Odwiedza między innymi Francję, Anglię i Włochy. Studiuje Szekspira, wdaje się w romanse oraz dyskutuje ze zwykłymi ludźmi. Staje również przed obliczem papieża. Każda z tych konfrontacji jest dla niego gorzką pigułką, która każe mu wycofywać się z romantycznych rojeń o szlachetności, powszechnej miłości i uczciwości. To doprowadza go do porzucenia romantycznej egzaltacji i zmusza do metafizycznej przemiany, do której dochodzi na szczycie Mont Blanc. Kordian w czasie wielkiego monologu przeistacza się z młodzieńca-poety w wieszcza i duchowego przywódcę narodu.
Motyw podróży Lalce Bolesława Prusa
Główny bohater Lalki Bolesława Prusa, Stanisław Wokulski to człowiek wielu talentów i zainteresowań, który dzięki swojej wybitnej determinacji oraz pracowitości, potrafił osiągnąć niemal wszystko. Wiele w życiu podróżował, choć nie zawsze z własnej woli, jak choćby wtedy, gdy został zesłany na Syberię za udział w powstaniu listopadowym. Później jednak wyjechał choćby na Bliski Wschód, by zarabiać na handlu bronią. Prawdziwą zmianę w jego życiu przynoszą jednak podróże do Paryża.
To właśnie to miasto skłania go do refleksji o tym, gdzie jest jego prawdziwe miejsce. Warszawa wydaje mu się przesiąknięta polskością, zaściankowością, społecznymi podziałami, niechęcią i kompleksami. Paryż wydaje się samą swoją architekturą łączyć ludzi oraz najrozmaitsze dziedziny ich zainteresowań, co ułatwia harmonijny rozwój całego społeczeństwa. To właśnie w Paryżu Wokulski spotyka profesora Geista, który rozpala w nim na nowo pasję wynalazczości fizycznej i proponuje współpracę. Można powiedzieć, że o ile przebywając na terenach polskich, Wokulski cały czas musi walczyć, by nakłonić rzeczywistość do własnego wzoru, o tyle w Paryżu świat wydaje się sam dostosowywać do jego potrzeb i wymagań. Jest to bardzo znamienne, ponieważ bardzo często granice państwowe są w naszych umysłach również granicami mentalnymi, artystycznymi, naukowymi. Dziedziny te jednak nie mają narodowości.
Motyw podróży w innych dziełach
- Odyseja Homera – starożytny wielki epos, opisujący drogę, którą mityczny heros Odyseusz musiał odbyć po odbyciu wojny trojańskiej, wracając do ukochanej Troi. Na bohatera uwziął się bóg mórz i oceanów, Posejdon, który podsyłał mu różnego rodzaju przeszkody, dlatego podróż trwała dziesięć lat. W jej trakcie jednak Odyseusz dojrzał, nauczył się wielu rzeczy i poznał świat z każdej strony.
- Przedwiośnie Stefana Żeromskiego – Cezary Baryka podróżuje z Baku do Polski, by za namową ojca, pierwszy raz stanąć za ziemiach polskich, skąd pochodzili jego przodkowie. Baryka-senior nie dociera do ukochanej Polski, która okazuje się być daleka od jego idealistycznych opisów. Podróż Cezarego nie kończy się na przekroczeniu granicy, gdyż musi podróżować dalej – wgłąb siebie, by odnaleźć w sobie emocje łączące go z ubogim krajem, w którym znalazł się po raz pierwszy w życiu.
- Stepy akermańskie Adama Mickiewicza – mistrzowski pod względem poetyckim cykl sonetów, w którym podróż po Krymie (którą Mickiewicz rzeczywiście odbył) przenika się z podróżą wewnętrzną podmiotu lirycznego. Dzikie krajobrazy i wspaniałość natury stymulują wyobraźnię, przez co człowiek inaczej postrzega własne życie, własne myśli i dylematy.